Forum Ubezpieczenia Imprezy Pogoda

Piątek, 29 marca 2024. Imieniny Marka, Wiktoryny, Zenona

Rak sygnałowy

2018-02-26 14:26:51 (ost. akt: 2021-02-13 16:53:37)

Rak sygnałowy - intruz z Ameryki Północnej, gatunek inwazyjny w Europie, który rozpoczął cichy pochód w krajowych wodach. Wiedzą już o tym zjawisku płetwonurkowie i zwracają uwagę na ten problem: naukowcom, urzędnikom i wszystkim miłośnikom podwodnej polskiej przyrody.

Rak sygnałowy
Rak sygnałowy, szwedzki lub kalifornijski (Pacifastacus leniusculus Dana) w 1960 roku został sprowadzony do Szwecji z Ameryki Północnej jako gatunek odporny na dżumę raczą. Do Polski trafił po raz pierwszy w 1971 roku. Miał on pierwotnie zastąpić wymierające raki rodzime, ze względu na dużą odporność na dżumę raczą i walory handlowe. Do jeziora Garbaś na Mazurach, w pobliżu miejscowości Stare Juchy, wpuszczono w ciągu paru lat, 25100 sztuk raków sygnałowych przesiedlonych z szwedzkich wód. Ta introdukcja się nie powiodła. Przyczyna była najprawdopodobniej silna populacja raka pręgowatego bytująca w jeziorze Garbaś.


https://m.nurkowa.pl/2018/02/orig/rak-s-01-1689.jpg

Fragment prezentacja autora artykułu z wykładu wygłoszonego na "Nurgresie 2018" - "Policz z nami raki - prezentacja pierwszego Ogólnopolskiego Podwodnego Projektu Ekologicznego". Akcji, wymyślonej przez portal Nurkowa Polska, a skierowanej do ogółu środowiska płetwonurków, freediverów i łowców podwodnych w Polsce. Projekt, w którym mogą wziąć udział wszyscy płetwonurkowie, nie zależnie od federacji i poziomu doświadczenia. "Raki Polski" to wstęp do ogólnopolskiego programu ekologicznego, który już wkrótce zaangażuje wielu podwodnych wolontariuszy w naszym kraju. fot. Sławomir Paniczko

Po raz kolejny, w 1979 roku sprowadzonej ze Szwecji w sumie 10 tysięcy osobników. Raki z tej dostawy przetrzymywano w basenach: Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie, Pracowni Rybactwa Rzecznego w Oliwie oraz ośrodka zarybieniowego w Naryjskim Młynie koło Morąga. Część tych raków (4200 osobników) wypuszczono do zalanej żwirowni koło Ełku, gdzie jeszcze do roku 1991 odławiano wyrośnięte osobniki. W 1983 roku - 70 dorosłych osobników z wyżej opisanej partii wypuszczono do jeziora Szeląg Wielki k. Olsztyna.

https://m.nurkowa.pl/2018/02/orig/rak-s-04-1692.jpg

Dorodny samiec raka sygnałowego z jeziora Wuksniki koło Miłakowa. Jezioro słynie jako najgłębszy zbiornik Pojezierza Mazurskiego oraz dawniej - matecznik ogromnych raków szlachetnych. W tym jeziorze, znajdującym się w granicach Obszaru Natura 2000 Jezioro Wukśniki (PLH280038), od paru lat są obserwowane liczne raki sygnałowe. Pochodzą one z partii sprowadzonej w 1979 roku do ośrodka zarybieniowego w Naryjskim Młynie koło Morąga, leżąc nad Naryjską Strugą. W 2006 roku profesor T. Krzywosz stwierdził obecność tego inwazyjnego gatunku w pobliskich jeziorach Mildze i Narie. Jeziora te są połączone ze sobą strugami oraz z rzeką Miłakówka, która jest lewym dopływem rzeki Pasłęki. Pierwszymi "odkrywcami" raków sygnałowych w jeziorze Wuksniki byli płetwonurkowie z Olsztyna. fot. Jakub Baran


Ostatnią partię raków sygnałowych z ośrodka Simontorp sprowadzono do Polski w latach 1991 (7000 sztuk) - 1992 (3200 sztuk). Miejscem ich przetrzymywania i hodowli były Ośrodek Zarybieniowy w Gawrych Rudzie (PZW) oraz Doświadczalny Ośrodek Zarybieniowy "Dgał" w Pieczarkach koło Giżycka. W roku 1995 dorosłe osobniki pozostałe w tych hodowlach sprowadzono do zamkniętych stawów hodowlanych w Żelicach k. Koszalina, należących do przedsiębiorstwa "Aquamar" z Miastka oraz najprawdopodobniej zaraczono, co najmniej dwa jezior na Suwalszczyźnie w niejasnych okolicznościach.

https://m.nurkowa.pl/2018/02/orig/rak-s-03-1691.jpg

Rak sygnałowy z jeziora Hańcza. Droga inwazji tego skorupiaka do Rezerwatu Przyrody Jezioro Hańcza nie jest znana. Raki podchodzą na pewno z ostatniej partii sprowadzonej ze Szwecji w latach 1991-1992. Pierwsze zdjęcia raków jeziora Hańcza pojawiły się w Internecie już w 2010 roku. Zostały zamieszczone przez płetwonurków. Od 4-5 lat obserwacje i zdjęcia tego gatunku stały się coraz częstsze. Autor artykułu spotkał pierwszego raka sygnałowego w jeziorze Hańcza w 2014 roku. W kolejnym roku spotkań było już kilka. W roku 2017 to była już eksplozja liczebności tego inwazyjnego gatunku w Rezerwacie Przyrody Jezioro Hańcza. Marsz raków rzeką Czarna Hańcza, przepływającego przez jezior Hańcza, trwa już od paru lat.

Obecnie zaniechano produkcji tego gatunku w hodowli stawowej w Polsce ze względu na możliwość wypierania gatunków rodzimych i nosicielstwo raczych chorób. Okazało się po pewnym czasie, że rak sygnałowy jest również nosicielem dżumy raczej, co spowodowało wycofanie się z zaraczania tym gatunkiem naszych wód. Skorupiak ten bytuje w różnego typu zbiornikach i ciekach wodnych, od dużych jezior po stawy oraz od małych strumyków po wielkie rzeki. Preferuje miejsca o twardym dnie, zwłaszcza takim, które umożliwia znalezienie gotowych kryjówek lub kopanie nor.

https://m.nurkowa.pl/2018/02/orig/rak-s-02-1690.jpg

Najlepszym znakiem rozpoznawczym raków sygnałowych są wielkie szczypce, których spód ma barwę czerwonawą. Jego cechą charakterystyczną jest „sygnał” lub "plama sygnalna" – biała lub jasnoniebieska plama występująca w kącie szczypiec. Szczypce są bardzo masywne, podobne jak u raka szlachetnego - występuje u nich również wyraźna szczelina po zamknięciu. fot. domena publiczna - Wikipedia.

Charakteryzuje się silną skłonność do migracji i kolonizacji nowych obszarów. Potrafi pokonywać przeszkody omijając je drogą lądową!
Rak sygnałowy odznacza się szybszym tempem wzrostu i większą płodnością od pozostałych gatunków rodzimych. Jest wszystkożerny, potrafi żywić się ikrą i wylęgiem ryb, larwami i organizmami wodnymi, ale głównie roślinami wodnymi, jest też kanibalem, dzięki czemu duże osobniki żywią się młodymi i populacja nie osiąga „wielkiej” liczebności. Systematyczne usuwanie dużych osobników przynosi taki efekt, że w kilka miesięcy później ma się do czynienia z masowym pojawieniem się raków, ponieważ młode osobniki nie są pokarmem swych większych pobratymców i przeżywają w dużej liczbie juwenalny wiek.

https://m.nurkowa.pl/2018/02/orig/rak-s-06-1694.jpg

Charakterystyczna cecha, która różni raka sygnałowego od innych raków, to przede wszystkim jasnoniebieska lub biała plamą na szczypcach (plamy sygnalne). Rak sygnałowy zamieszkujący ściankę iłową w jeziorze Hańcza. fot. Oskar Kielczyk

Wielkość 10 cm osiąga on już w trzecim roku życia, czyli o rok szybciej niż nasze rodzime raki. Długość życia to przeciętnie 7-8 lat, ale potrafi dożywać do 20 lat. Masa ciała dochodzi do 200 gram, a długość ciała do 18 cm, choć też trafiają się 20 cm osobniki męskie. Samice raka sygnałowego dojrzewają w 3 roku życia, zaś samce w 2 roku życia. Okres godowy rozpoczyna na przełomie września i października. Samica może złożyć do 540 jaj. Liczba jaj zależy od wieku, wielkości i kondycji samicy. Czas wylęgu, w zależności od temperatury wody, następuje w Polsce, zazwyczaj od końca maja do połowy czerwca. Samica opiekuje się młodymi do ich pierwszej wylinki.

https://m.nurkowa.pl/2018/02/orig/rak-s-05-1693.jpg

Mapa pochodzi z strony Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie, która przedstawia w naukowym opracowaniu "Obce gatunki w faunie Polski". Według wiedzy posiadanej przez Instytut, aktualnie, rak sygnałowy występuje w Polsce na co najmniej 18 stanowiskach naturalnych (Jażdżewski i Konopacka 1993, 1995; Krzywosz i in. 1995, Śmietana i Krzywosz 2005). Problem na dzień dzisiejszy, w kwestii występowania raka sygnałowego jest bardziej złożony. Obserwacje podwodne, potwierdzone materiałem zdjęciowym i filmowym, wskazują na postępującą gwałtownie inwazję tego gatunku w polskich wodach. Pacifastacus leniusculus (Dana, 1852)




Przykład podwodnej obserwacji raka sygnałowego, zamieszczona w internecie 9 sierpnia 2016 roku, dokonana w jeziorze Wigry w Zatoce Uklei na terenie Wigierskiego Parku Narodowego. Dzięki podwodnej obserwacji, kolegi Jarka Andrzejewskiego, nurkującego na wstrzymanym oddechu z podwodną kamerką, mamy dowód na dotarcie raka sygnałowego na teren Wigierskiego Parku Narodowego. Portal Nurkowa Polska wspominał o tym problemie, pisząc o tej obserwacji w artykule Podwodne odkrycia w Wigierskim Parku Narodowym

Osoby zainteresowane obserwacji nad i podwodnymi raków w polskich wodach oraz współpracą, portal Nurkowa Polska , prosi o kontakt i przesyłanie fotografii i filmów.


Do tej pory ukazała się artykuły z cyklu - "Raki Polski"



https://m.nurkowa.pl/2021/02/orig/p1050787-940mmm-2246.jpg Raki w Jeziorze Hańcza

https://m.nurkowa.pl/2021/02/orig/rak-s-00-1688mmm-2244.jpg Rak sygnałowy

https://m.nurkowa.pl/2021/02/orig/np-pol-ra-001-2234mmm-2245.jpg „Policz z nami raki” – Pierwszy Ogólnopolski Podwodny Projekt Ekologiczny

autor: Paweł Laskowski