wersja beta„Policz z nami raki” to pierwszy Ogólnopolski Podwodny Projekt Ekologiczny skierowany do środowiska płetwonurków, freediverów i łowców podwodnych. Obywatelski ruch podwodniaków, który ma na celu wykorzystania możliwości obserwacji, fotografii podwodnej i filmowania przez nurkujących w celu stworzenia aktualnej mapy rozmieszczenia poszczególnych gatunków raków w wodach Polski.
W projekcie mogą wziąć udział wszyscy płetwonurkowie, niezależnie od federacji i poziomu doświadczenia. Zebrane informacje posłużą naukowcom do stworzenia programu ochrony ginącego, rodzimego raka szlachetnego, a jednocześnie oceny postępu inwazji obcych gatunków raków w naszych wodach. Raki to największe rodzime skorupiaki żyjące w polskich wodach słodkowodnych. Dają się łatwo zauważyć pod wodą. Ich często groźnie wyglądające szczypce dodatkowo przyciągają naszą uwagę, a niektórych nawet napawają niepotrzebnym strachem. Te „pancerne” zwierzęta są z reguły powolne i najczęściej nie uciekają na widok nurka. Dają się wyśmienicie obserwować, filmować lub fotografować.
Pierwszy publiczny wykład na temat raków bytujących w polskich wodach i prezentacja projektu "Raki Polskie" miała miejsce 17 lutego 2018 roku w Warszawie. Portal Nurkowa Polska w trakcie Targów Nurkowych, na stoisku Nurkowych Ubezpieczeń , prezentował swój pomysł na pierwszy Ogólnopolski Podwodny Projekt Ekologiczny. fot. Wiesław Gardocki
Zdjęcie raka sygnałowego na pomoście pochodzi z artykułu prasowego, który ukazał się w Gazecie Wyborczej pod tytułem - "Ambitny plan płetwonurka z Olsztyna ws. raków". fot. Paweł Laskowski
Debiut publiczny programu „Raki Polski” miał miejsce na lutym 2018 roku na Targach Nurkowych „Nurkowa Przygoda” w Warszawie. Na towarzyszącym targom "Nurgresie 2018" , przez autora artykułu, został wygłoszony wykład - "Policz z nami raki - prezentacja pierwszego Ogólnopolskiego Podwodnego Projektu Ekologicznego". Akcja została zainicjowana przez portal Nurkowa Polska. "Raki Polski" to pomysł na długofalowy ogólnopolski program ekologiczny, który już wkrótce zaangażuje wielu podwodnych wolontariuszy w naszym kraju.
Projekt "Raki Polski" dotyczy wszystkich raków żyjących na terenie naszego kraju. Interesuje nas każdy gatunek. Mamy świadomość, że większość z nurkujących nie potrafi dokładnie określić przynależności gatunkowej. Proszę się nie zrażać. Jeżeli dysponujecie dużym ostrym zdjęciem z przynajmniej jednym szczypcem, to pomożemy rozpoznać gatunek. fot. Andrzej Markiewicz
Nasze wody na rok 2021, mogą już się „pochwalić” sześcioma gatunkami raków słodkowodnych. Dwa z nich to europejscy autochtoni z najbardziej unikatowym - rakiem szlachetnym. Cztery pozostałe to inwazyjne obce raki, trzy z nich pochodzą zza oceanu Atlantyckiego, a zawleczone do Europy zostały przez człowieka, który wprowadził je do tutejszych wód. Dramat rodzimych raków (szlachetnego i błotnego) spowodowany jest głównie przez obecność niepożądanych intruzów. Obecny stan wiedzy na temat występowania raków w Polsce można określić za raczkujący. Najliczniejszy obecnie w polskich wodach jest amerykański rak pręgowaty. Pod koniec ubiegłego wieku swą ekspansję zaczął również rak sygnałowy. Ostanie lata to pojawienie się, przez ludzką niefrasobliwość - raka marmurkowego i luizjańskiego.
Raki sygnałowe w Jeziorze Hańcza. Zdjęcie powstało w ostatni dzień sierpnia 2020 roku. Pogłowie tych raków otrzymało wśród płetwonurków określenie "plagi raków". Rak sygnałowy bardzo dynamicznie rozprzestrzenia się w polskich wodach. Dla zobrazowania tego problemu w wodnym Rezerwacie Przyrody "Jezioro Hańcza" załaczamy link do podwodnego filmu kolegi Marka Plony - "Rakowisko 2020" fot. Andrzej Markiewicz
Problemem inwazyjnych obcych raków zajmuje się też Pan Rafał Maciaszek – pracownik i doktorant Instytutu Nauk o Zwierzętach SGGW w Warszawie. Stworzył projekt pod dźwięczną nazwą „Łowca Obcych”. Głównym celem tego projektu jest lokalizowanie i obejmowanie monitoringiem roślin i zwierząt akwariowych uwolnionych do polskich wód, w których mogą stanowić zagrożenie dla naturalnego ekosystemu i gospodarki. Portal Nurkowa Polska postanowił pomóc i podjąć współpracę z projektem „Łowca Obcych” w obszarze raków. Kolega Rafał Maciaszek zaproponował stworzenie mapy faktycznego występowania na terenie Polski wstępowania raka sygnałowego (Pacifastacus leniusculus Dana), jednak zawsze warto dokumentować każdą obserwację raków w wodach krajowych.
Równolegle z projektem "Raki Polski" dynamicznie rozwija się program "Łowca Obcych" stworzony przez kolegę Rafała Maciaszka. Oba projekty postanowiły połączyć siły i podjąć bliską współpracę. Pozwoli to na rozszerzenie zasięgu akcji badania siedlisk krajowych raków. Na fotografii plakat autorstwa kolegi Rafała Maciaszka pomocny przy identyfikacji raków sygnałowych. fot. Rafał Maciaszek
Na temat raka sygnałowego poświęciliśmy cały artykuł – „Rak sygnałowy”, więc tam odsyłamy zainteresowanych szczegółową biologią, rozpoznawaniem i historią w naszych wodach tego gatunku. Najprawdopodobniej jest to obecnie jeden z liczniej występujących gatunków raków w polskich wodach. Publikacja Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (GDOŚ), na temat inwazyjnych gatunków obcych, w przypadku raka sygnałowego (stan na grudzień 2017 roku) stwierdza, że występuje on na kilkudziesięciu stanowiskach w północnej Polsce, w różnego typu zbiornikach i ciekach wodnych, od dużych jezior po stawy oraz od małych strumyków po wielkie rzeki. Patrząc na interaktywną mapę w Geoserwisie GDOŚ - występowania w Polsce tego gatunku, widać duże luki.
Mapa rozmieszczenia inwazyjnego gatunku raka sygnałowego (Pacifastacus leniusculus Dana) w Polsce zamieszczona przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska. Publikacja pochodzi z projektu "Inwazyjne gatunki obce". Mapa przedstawia stan na grudzień 2017 roku. Według danych w posiadaniu portalu Nurkowa Polska jest on bardzo nie aktualna. Stanowisk raka sygnałowego, zwłaszcza w północnej Polsce jest owiele więcej.
Aktualizacja występowania tego gatunku jest niezwykle ważna w ocenie dróg i szybkości rozprzestrzeniania się gatunków inwazyjnych w naszych wodach. Pozwoli na realną ocenę ekspansji. Umożliwi ocenę czy dana populacja raka sygnałowego jest potencjalnym rezerwuarem śmiertelnej dla rodzimych raków choroby „dżumy raczej”. Ponadto stworzona mapa umożliwi przyrodnikom, płetwonurkom, wędkarzom, zorientowanie się z jakim gatunkiem mogą mieć do czynienia w danym akwenie. Dla nurkujących daje dodatkowy cel podwodnych eskapad w nieznane miejsc. Nadaje ekologiczny sens dla naszych nurkowań i pogłębia wiedzę o podwodnym świecie.
Jak rozpoznać raka sygnałowego? Najprostszym sposobem jest obejrzenie jego pierwszych odnóży krocznych czyli szczypiec. Jego cechą charakterystyczną jest „sygnał” lub "plama sygnalna" – biała lub jasnoniebieska plama występująca w kącie szczypiec. Szczypce są bardzo masywne, podobne jak u raka szlachetnego - występuje u nich również wyraźna szczelina po zamknięciu. fot. Andrzej Markiewicz
Głowotułów raka sygnałowego jest twardy, gładki bez jakichkolwiek kolców czy guzków. Ostro zakończone rostrum ("nos") ma gładkie, nieząbkowane żeberko środkowe. Boki rostrum równoległe. fot. Andrzej Markiewicz
Jeżeli chcesz pomóc, stać się źródłem danych naukowych i zostać współtwórcą publikacji naukowej i interaktywnej mapy to zapraszamy do współpracy. Wystarczy przesłanie fotografii lub kadru z nagranych filmów podwodnych, na których wyraźnie widać raka sygnałowego. Jeśli nawet nie czujesz się pewnie w identyfikacji raków, nie bój się podesłać materiałów - pomożemy rozpoznać gatunek, a także wskazać cechy, na których podstawie można to pewnie robić.
Aby był to materiał mający wartość naukową to musimy posiadać:
• duże ostre zdjęcie lub kadru z filmu
• datę i lokalizacją obserwacji
• imię i nazwisko
• wyrażanie zgody na wykorzystywanie przesyłanych materiałów na potrzeby projektu
Proszę o przesłanie podanych wyżej informacji na adres autora artykułu koordynującego z ramienia portalu Nurkowa Polska projekt „Raki Polski” - active2@o2.pl lub portalu - www.facebook.com/NurkowaPolska
Portal Nurkowa Polska jest szeroko otwarty na współpracę w zakresie programu "Raki Polskie". Zachęcamy wszystkich schodzących pod wodę do obserwacji podwodnego świata, a zwłaszcza raków. Udokumentowanie zdjęciowe lub filmowe z "pancernymi" zwierzętami może być profesjonalnym materiałem do badań naukowych. Dla nurkujący może być pasjonującą przygodą i rodzajem "bezkrwawych łowów. fot Sławomir Paniczko
Oficjalne logo akcji „Policz z nami raki” - Pierwszy Ogólnopolski Podwodny Projekt Ekologiczny. Autorem naszego godła jest kolega Wiesław Gardocki.
Składamy szczególne podziękowania kolegom Andrzejowi Markiewiczowi i Sławomirowi Paniczko za udostępnienie podwodnych zdjęć raków sygnałowych oraz koledze Rafałowi Maciaszkowi za rzeczowe uwagi.
Do tej pory ukazała się artykuły z cyklu - "Raki Polski"
Raki w Jeziorze Hańcza
Rak sygnałowy
„Policz z nami raki” – Pierwszy Ogólnopolski Podwodny Projekt Ekologiczny
Autor: Paweł Laskowski
Pierwszy publiczny wykład na temat raków bytujących w polskich wodach i prezentacja projektu "Raki Polskie" miała miejsce 17 lutego 2018 roku w Warszawie. Portal Nurkowa Polska w trakcie Targów Nurkowych, na stoisku Nurkowych Ubezpieczeń , prezentował swój pomysł na pierwszy Ogólnopolski Podwodny Projekt Ekologiczny. fot. Wiesław Gardocki
Zdjęcie raka sygnałowego na pomoście pochodzi z artykułu prasowego, który ukazał się w Gazecie Wyborczej pod tytułem - "Ambitny plan płetwonurka z Olsztyna ws. raków". fot. Paweł Laskowski
Debiut publiczny programu „Raki Polski” miał miejsce na lutym 2018 roku na Targach Nurkowych „Nurkowa Przygoda” w Warszawie. Na towarzyszącym targom "Nurgresie 2018" , przez autora artykułu, został wygłoszony wykład - "Policz z nami raki - prezentacja pierwszego Ogólnopolskiego Podwodnego Projektu Ekologicznego". Akcja została zainicjowana przez portal Nurkowa Polska. "Raki Polski" to pomysł na długofalowy ogólnopolski program ekologiczny, który już wkrótce zaangażuje wielu podwodnych wolontariuszy w naszym kraju.
Projekt "Raki Polski" dotyczy wszystkich raków żyjących na terenie naszego kraju. Interesuje nas każdy gatunek. Mamy świadomość, że większość z nurkujących nie potrafi dokładnie określić przynależności gatunkowej. Proszę się nie zrażać. Jeżeli dysponujecie dużym ostrym zdjęciem z przynajmniej jednym szczypcem, to pomożemy rozpoznać gatunek. fot. Andrzej Markiewicz
Nasze wody na rok 2021, mogą już się „pochwalić” sześcioma gatunkami raków słodkowodnych. Dwa z nich to europejscy autochtoni z najbardziej unikatowym - rakiem szlachetnym. Cztery pozostałe to inwazyjne obce raki, trzy z nich pochodzą zza oceanu Atlantyckiego, a zawleczone do Europy zostały przez człowieka, który wprowadził je do tutejszych wód. Dramat rodzimych raków (szlachetnego i błotnego) spowodowany jest głównie przez obecność niepożądanych intruzów. Obecny stan wiedzy na temat występowania raków w Polsce można określić za raczkujący. Najliczniejszy obecnie w polskich wodach jest amerykański rak pręgowaty. Pod koniec ubiegłego wieku swą ekspansję zaczął również rak sygnałowy. Ostanie lata to pojawienie się, przez ludzką niefrasobliwość - raka marmurkowego i luizjańskiego.
Raki sygnałowe w Jeziorze Hańcza. Zdjęcie powstało w ostatni dzień sierpnia 2020 roku. Pogłowie tych raków otrzymało wśród płetwonurków określenie "plagi raków". Rak sygnałowy bardzo dynamicznie rozprzestrzenia się w polskich wodach. Dla zobrazowania tego problemu w wodnym Rezerwacie Przyrody "Jezioro Hańcza" załaczamy link do podwodnego filmu kolegi Marka Plony - "Rakowisko 2020" fot. Andrzej Markiewicz
Problemem inwazyjnych obcych raków zajmuje się też Pan Rafał Maciaszek – pracownik i doktorant Instytutu Nauk o Zwierzętach SGGW w Warszawie. Stworzył projekt pod dźwięczną nazwą „Łowca Obcych”. Głównym celem tego projektu jest lokalizowanie i obejmowanie monitoringiem roślin i zwierząt akwariowych uwolnionych do polskich wód, w których mogą stanowić zagrożenie dla naturalnego ekosystemu i gospodarki. Portal Nurkowa Polska postanowił pomóc i podjąć współpracę z projektem „Łowca Obcych” w obszarze raków. Kolega Rafał Maciaszek zaproponował stworzenie mapy faktycznego występowania na terenie Polski wstępowania raka sygnałowego (Pacifastacus leniusculus Dana), jednak zawsze warto dokumentować każdą obserwację raków w wodach krajowych.
Równolegle z projektem "Raki Polski" dynamicznie rozwija się program "Łowca Obcych" stworzony przez kolegę Rafała Maciaszka. Oba projekty postanowiły połączyć siły i podjąć bliską współpracę. Pozwoli to na rozszerzenie zasięgu akcji badania siedlisk krajowych raków. Na fotografii plakat autorstwa kolegi Rafała Maciaszka pomocny przy identyfikacji raków sygnałowych. fot. Rafał Maciaszek
Na temat raka sygnałowego poświęciliśmy cały artykuł – „Rak sygnałowy”, więc tam odsyłamy zainteresowanych szczegółową biologią, rozpoznawaniem i historią w naszych wodach tego gatunku. Najprawdopodobniej jest to obecnie jeden z liczniej występujących gatunków raków w polskich wodach. Publikacja Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (GDOŚ), na temat inwazyjnych gatunków obcych, w przypadku raka sygnałowego (stan na grudzień 2017 roku) stwierdza, że występuje on na kilkudziesięciu stanowiskach w północnej Polsce, w różnego typu zbiornikach i ciekach wodnych, od dużych jezior po stawy oraz od małych strumyków po wielkie rzeki. Patrząc na interaktywną mapę w Geoserwisie GDOŚ - występowania w Polsce tego gatunku, widać duże luki.
Mapa rozmieszczenia inwazyjnego gatunku raka sygnałowego (Pacifastacus leniusculus Dana) w Polsce zamieszczona przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska. Publikacja pochodzi z projektu "Inwazyjne gatunki obce". Mapa przedstawia stan na grudzień 2017 roku. Według danych w posiadaniu portalu Nurkowa Polska jest on bardzo nie aktualna. Stanowisk raka sygnałowego, zwłaszcza w północnej Polsce jest owiele więcej.
Aktualizacja występowania tego gatunku jest niezwykle ważna w ocenie dróg i szybkości rozprzestrzeniania się gatunków inwazyjnych w naszych wodach. Pozwoli na realną ocenę ekspansji. Umożliwi ocenę czy dana populacja raka sygnałowego jest potencjalnym rezerwuarem śmiertelnej dla rodzimych raków choroby „dżumy raczej”. Ponadto stworzona mapa umożliwi przyrodnikom, płetwonurkom, wędkarzom, zorientowanie się z jakim gatunkiem mogą mieć do czynienia w danym akwenie. Dla nurkujących daje dodatkowy cel podwodnych eskapad w nieznane miejsc. Nadaje ekologiczny sens dla naszych nurkowań i pogłębia wiedzę o podwodnym świecie.
Jak rozpoznać raka sygnałowego? Najprostszym sposobem jest obejrzenie jego pierwszych odnóży krocznych czyli szczypiec. Jego cechą charakterystyczną jest „sygnał” lub "plama sygnalna" – biała lub jasnoniebieska plama występująca w kącie szczypiec. Szczypce są bardzo masywne, podobne jak u raka szlachetnego - występuje u nich również wyraźna szczelina po zamknięciu. fot. Andrzej Markiewicz
Głowotułów raka sygnałowego jest twardy, gładki bez jakichkolwiek kolców czy guzków. Ostro zakończone rostrum ("nos") ma gładkie, nieząbkowane żeberko środkowe. Boki rostrum równoległe. fot. Andrzej Markiewicz
Jeżeli chcesz pomóc, stać się źródłem danych naukowych i zostać współtwórcą publikacji naukowej i interaktywnej mapy to zapraszamy do współpracy. Wystarczy przesłanie fotografii lub kadru z nagranych filmów podwodnych, na których wyraźnie widać raka sygnałowego. Jeśli nawet nie czujesz się pewnie w identyfikacji raków, nie bój się podesłać materiałów - pomożemy rozpoznać gatunek, a także wskazać cechy, na których podstawie można to pewnie robić.
Aby był to materiał mający wartość naukową to musimy posiadać:
• duże ostre zdjęcie lub kadru z filmu
• datę i lokalizacją obserwacji
• imię i nazwisko
• wyrażanie zgody na wykorzystywanie przesyłanych materiałów na potrzeby projektu
Proszę o przesłanie podanych wyżej informacji na adres autora artykułu koordynującego z ramienia portalu Nurkowa Polska projekt „Raki Polski” - active2@o2.pl lub portalu - www.facebook.com/NurkowaPolska
Portal Nurkowa Polska jest szeroko otwarty na współpracę w zakresie programu "Raki Polskie". Zachęcamy wszystkich schodzących pod wodę do obserwacji podwodnego świata, a zwłaszcza raków. Udokumentowanie zdjęciowe lub filmowe z "pancernymi" zwierzętami może być profesjonalnym materiałem do badań naukowych. Dla nurkujący może być pasjonującą przygodą i rodzajem "bezkrwawych łowów. fot Sławomir Paniczko
Oficjalne logo akcji „Policz z nami raki” - Pierwszy Ogólnopolski Podwodny Projekt Ekologiczny. Autorem naszego godła jest kolega Wiesław Gardocki.
Składamy szczególne podziękowania kolegom Andrzejowi Markiewiczowi i Sławomirowi Paniczko za udostępnienie podwodnych zdjęć raków sygnałowych oraz koledze Rafałowi Maciaszkowi za rzeczowe uwagi.
Do tej pory ukazała się artykuły z cyklu - "Raki Polski"
Raki w Jeziorze Hańcza Rak sygnałowy „Policz z nami raki” – Pierwszy Ogólnopolski Podwodny Projekt Ekologiczny Autor: Paweł Laskowski